روش های کیفی ارزیابی ریسک
روش های کیفی ارزیابی ریسک
فهرست:
روش Checklist
روش What-If + نمونه
روش PHL + نمونه
روش SSHA) Subsystem Hazard Analysis wigs)
روش O&SHA) Operating and Support Hazard Analysis wigs)
روش (System Hazard Analysis (SHA
روش HHA) Health Hazard Assessment)
روش HAZOP + نمونه
در روش کیفی ارزیابی ریسک، تلاش بر این است که از یک نگرش کیفی برای برآورد پیامد، تکرارپذیری حوادث و در نهایت ارزیابی ریسک آنها استفاده شود که از این رویکرد تحت عنوان «ارزیابی کیفی ریسک» نام برده می شود. همانطور که از نام این دسته از روش ها مشخص است، معیار تصمیم گیری در خصوص سطح احتمال و شدت، بر مبنای بازه های تعیین شده در جداول مخصوص است که در هر سازمان بطور جداگانه قابل تدوین است. در این روش از ابزار سودمندی به عنوان ماتریس ریسک در راستای ارزیابی نتایج استفاده می شود. با توجه به نوع فعالیتهای سازمان و درجه مخاطرات و حساسیت های موجود، ماتریس های مورد نظر می تواند ۳ تایی و بیشتر باشد. در ادامه ریسک کیفی را تعیین نمود. در این ماتریس با توجه به تکرارپذیری و شدت پیامد هر حادثه (سناریو)، یک خانه در ماتریس مدنظر به آن سناریو اختصاص می یابد که موقعیت این خانه سطح ریسک کیفی حادثه تحت بررسی را برآورد می کند.
در نهایت با توجه به پیامد و تکرارپذیری کیفی در نظر گرفته شده می توان نسبت به تعیین سطح ریسک اقدام نموده و با دقت به تعریف در نظر گرفته شده برای این سطح ریسک وضیعت جاری را ارزیابی کرد (تعریف سطح ریسک، متناسب با مرجع مورد استفاده متفاوت است).
یکی از بهترین ماتریس های ریسک توسط شرکت DNV به صنعت ارائه شده است (شکل 1). این ماتریس از یک سطر و یک ستون اصلی تشکیل شده است. ستون اصلی ماتریس ریسک، میزان تکرارپذیری سناریوی حوادث رو تعیین می کند و سطر اصلی آن مشخص کننده شدت آن حادثه می باشد. با توجه به میزان تکرارپذیری حوادث، سناریوها به پنج کلاس مختلف تقسیم می شوند. به طوری که از سناریوهایی که مکررا اتفاق می افتند شروع شده و به آنهایی که بسیار به ندرت رخ می دهند، ختم می شوند. شدت هر سناریو نیز براساس میزان اثرات نامطلوب بر پرسنل به شش کلاس از (K1 تا K6) طبقه بندی می گردد. به این ترتیب با تعیین این دو مشخصه یک خانه از ماتریس ریسک به هر سناریو تعلق می گیرد. با آگاهی از میزان تکرارپذیری و تعداد تلفات ناشی از رخ دادن سناریوی مورد ارزیابی می توان با استفاده از ماتریس ریسک مکان و موقیعت آن را مشخص نمود.
در این روش ماتریس ریسک، به سه قسمت اصلی تقسیم می شود. قسمتی که با رنگ تیره و سایه مشبک مشخص شده است. بخش ریسک بالا نام دارد. هر سناریویی که در این بخش قرار بگیرد، خطرناک بوده و باید به عنوان یک وضعیت اضطراری و مهم برای کاهش ریسک آن اقدام صورت گیرد. خانه های با رنگ زرد و بدون سایه وسط ماتریس بخش ریسک متوسط می باشند و در صورتی که از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد باید برای کاهش آن ریسک اقدام نمود. خانه های با رنگ سبز و هاشور پایین ماتریس بخش ریسک پایین می باشد و نشان دهنده ی ریسک قابل قبول در آن سناریو است. در ادامه به معرفی برخی از روش های کیفی ارزیابی ریسک می پردازیم:
روش Checklist
چک لیست ارزیابی ریسک
چک لیست های راهنما، روش سودمندی برای حصول اطمینان از شناسایی و ارزیابی کلیه خطرات سلامت، ایمنی و محیط زیست می باشند، هر چند استفاده از این چک لیست ها نباید موجب محدود شدن دامنه هرگونه بازنگری شود. چک لیست ها معمولا از استانداردها و تجارب عملیاتی استخراج می شوند. در نتیجه بر حوزه هایی که پتانسیل اشتباه زیاد است یا مواردی که در گذشته دچار مشکل شده است، تمرکز دارند. چک لیست ها توسط نیروهای مجرب آشنا به طراحی و عملکردها و رویه ها و استانداردهای سازمانی تهیه میشوند. چک لیست ها به طور منظم و به منظور لحاظ کردن تجربیات جدید شامل نتایج بررسی حوادث یا رویدادها، بازنگری و به روزآوری شده و ممکن است بسته به کاربرد مورد نظر کلی یا جزئی باشد.